Καθ. Ιστορίας Νέου Ελληνισμού
Πανεπιστημίου Δυτ.Μακεδονίας
"Το Προσφυγικό ζήτημα 1922-1930".
ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ;
-ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΕΙΑ 2010
-Εκαιδευτικό Συγκρότημα ΠΛΑΤΩΝ
-Ελληνική Εταιρεία ΠΑΙΔΕΙΑ
-Δημοτικό Ωδείο Κατερίνης
-Διέθυνση Β/μιας Εκπαίδευσης
Καλεσμένος της Σχολής Γονέων – Ανοιχτού Πανεπιστημίου Κατερίνης τη Δευτέρα 29 Νοεμβρίου 2010 ήταν ο καθηγητής Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού του Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας κ. Κωνσταντίνος Φωτιάδης, ο οποίος μίλησε ενώπιον ενός πυκνού ακροατηρίου με θέμα: «Το προσφυγικό ζήτημα 1922-1930».
Ο κ. Κων. Φωτιάδης, αφού τόνισε στην αρχή της ομιλίας του, ότι η Κατερίνη είναι μια πόλη που τον συνδέει με πολλούς φίλους και πολλές δράσεις γύρω από την ιστορία, είπε ότι το προσφυγικό ζήτημα που αφορά την περίοδο 1922-1930, είναι το σημαντικότερο γεγονός της νεότερης ιστορίας μας. Έτσι ο ερχομός 830 χιλιάδων προσφύγων μόνο στις ακριτικές περιοχές μας κατέστησε το ελληνικό στοιχείο κυρίαρχο σ’ όλη τη Β. Ελλάδα.
Θ’ αναφερθώ, τόνισε, γενικά στο ζήτημα αυτό για όλη την Ελλάδα. Η προσφυγιά ξεκινά τον 19ο αιώνα. Τότε έρχονται οι πρώτοι πρόσφυγες από τον Καύκασο για να εγκατασταθούν στην Θεσσαλία, που απελευθερώθηκε το 1881.Το 1897 έρχονται επίσης έλληνες καυκάσιοι στην Ελλάδα, αλλά δεν μένουν καθόλου ευχαριστημένοι και ζητούν την επιστροφή τους πίσω. Ήταν μια τραυματική εμπειρία γι αυτούς. Αργότερα το 1913 έχουμε επίσης έλληνες μετανάστες από τη Μ. Ασία και το Καρς προς την Ελλάδα. Το επόμενο κύμα προσφύγων ελλήνων ήταν το 1918-1919 κάτω από δυσμενέστατες συνθήκες. Ο μεγάλος όμως πληθυσμός της προσφυγιάς έρχεται μετά το 1922. 1,350,000 Έλληνες ανταλλάσσονται με 350,000 Τούρκους. Η ανταλλαγή γίνεται με βάση τη θρησκεία και είναι πράγματι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Ήταν όντως ένα πρωτοφανές ανθρωποπάζαρο, που όμοιό του δεν γνώρισε η ιστορία. Ήταν μια ανταλλαγή υποχρεωτική. Ήταν ένας πρωτόγνωρος ξεριζωμός!
Όταν πια ήρθαν οι πρόσφυγες το πρόβλημα ήταν ο χώρος εγκατάστασής τους στην Ελλάδα. Σωστά ο Βενιζέλος αποφάσισε την εγκατάσταση της πλειοψηφίας των προσφύγων γενικά στη Βόρεια Ελλάδα. Ιδρύθηκε το ταμείο αποκατάστασης των προσφύγων, που βοήθησε στην εγκατάσταση του προσφυγικού πληθυσμού. Τα χρήματα εκείνου του ταμείου έπιασαν πράγματι τόπο. Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις σχεδόν διπλασιάστηκαν και εμφανίστηκαν νέες δυναμικές καλλιέργειες. Το βαμβάκι, τα αμπέλια, τα καπνά καλλιεργούνται και οι ποσότητες των πρoϊόντων αυτών αυξάνονται ραγδαία. Αναπτύσσεται επίσης σε μεγάλο βαθμό και η κτηνοτροφία. Έτσι οι πρόσφυγες αποδεικνύονται μια ευλογία για το ελληνικό κράτος, χωρίς βέβαια να αγνοούμε τα προβλήματα που είχαν με την ελληνική γραφειοκρατία και τους γηγενείς πληθυσμούς. Κι αυτό γιατί οι τελευταίοι αισθάνονται αδικημένοι έναντι των νεοερχομένων. Οι πρόσφυγες παίρνουν τις εκτάσεις, που αυτοί περίμεναν να πάρουν μετά την αποχώρηση των Τούρκων. Φυσικά κι εδώ ρόλο σ’ αυτήν τη διαμάχη έπαιξε η κακή πολιτική του επίσημου ελληνικού κράτους, που ανέλαβε αυτό την αποκατάσταση των προσφύγων. Έτσι η διαμάχη προσφύγων και γηγενών συνεχίστηκε μέχρι το 1940, όταν μαζί βρέθηκαν στα χαρακώματα της Πίνδου και ήρθαν σιγά-σιγά οριστικά κοντά, για να έχουμε την πλήρη ομογενοποίηση του πληθυσμού τις τελευταίες δεκαετίες.
Θετική πλευρά επίσης των προσφύγων αποτέλεσαν οι αποξηράνσεις λιμνών για τη δημιουργία καλλιεργήσιμων εδαφών. Η βιομηχανία αναπτύχθηκε, τα έσοδα του κράτους τετραπλασιάστηκαν τη δεκαετία 1923-1932 και η γεωργία και κτηνοτροφία εξαπλώθηκαν ταχύτατα. Πέρα όμως από την οικονομία οι πρόσφυγες βοήθησαν και στην κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη της Ελλάδας. Ανιστορήθηκαν επίσης και τα θρησκευτικά μας σύμβολα(Παναγία Σουμελά κ.τ.λ.).
Βέβαια ο ντόπιος πληθυσμός δυσκολεύτηκε πολύ να κατανοήσει τους πρόσφυγες. Όμως αυτοί αναζωογόνησαν την ελληνική ύπαιθρο και τις πόλεις, αύξησαν τον πληθυσμό της Ελλάδας και το σημερινό ελληνικό κράτος θεμελιώθηκε με την έλευσή τους. Τέλος, η μετοικεσία της Ανατολής είναι το σημαντικότερο ιστορικό γεγονός μετά το 1821.
Μετά το πέρας της ομιλίας του κ. Φωτιάδη του υποβλήθηκαν πολλές ερωτήσεις και έγινε ευρεία και ενδιαφέρουσα συζήτηση.
